Đẩy mạnh công tác thông tin, truyền thông trong lĩnh vực phòng vệ thương mại

Nhiều vụ việc có kết quả tích cực

Thông tin tại buổi làm việc, ông Lê Triệu Dũng, Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại cho biết, trong 7 tháng đầu năm 2019, bên cạnh các biện pháp đã áp dụng, Bộ Công Thương đã tiến hành điều tra chống bán phá giá (CBPG) mới 04 vụ việc (tôn màu, nhôm định hình, ván gỗ MDF, màng BOPP), thẩm định hồ sơ 03 vụ việc (thép cuộn cán nguội, đường lỏng HFCS, vật liệu hàn), rà soát cuối kỳ 1 vụ việc (thép không gỉ cán nguội), theo dõi hiệu quả áp dụng biện pháp CBPG của 02 vụ việc (thép mạ, thép hình chữ H). Bên cạnh đó, Cục PVTM cũng phối hợp với các đơn vị trong Bộ tham vấn, hỗ trợ doanh nghiệp và hiệp hội ngành hàng trong việc xem xét sử dụng biện pháp PVTM đối với một số sản phẩm như sợi DTY, ống thép, bột ngọt… theo đúng quy định pháp luật, xem xét miễn trừ áp dụng biện pháp CBPG đối với một số hàng hóa trong nước chưa sản xuất được nhằm tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp liên quan.

Về các biện pháp tự vệ, trong 7 tháng đầu năm 2019, Cục PVTM đã theo dõi hiệu quả áp dụng biện pháp tự vệ của 4 vụ việc (bột ngọt, tôn màu, phôi thép và thép dài, phân bón), thẩm định hồ sơ gia hạn biện pháp tự vệ của 2 vụ việc (phôi thép và thép dài, phân bón), xem xét miễn trừ áp dụng biện pháp tự vệ đối với một số hàng hóa trong nước chưa sản xuất được nhằm tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp liên quan.

Các biện pháp PVTM đã và đang áp dụng góp phần bảo vệ công ăn việc làm của trên 100.000 người lao động trong các lĩnh vực nói trên, khuyến khích sản xuất trong nước phát triển và hỗ trợ cân bằng cán cân thanh toán quốc tế. Theo tính toán, những ngành sản xuất đang được bảo vệ bởi các biện pháp PVTM ước tính đóng góp khoảng 6,3% GDP của cả nước. Với việc tăng thuế nhập khẩu, các biện pháp PVTM được áp dụng cũng đã góp phần tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước với mức thuế thu được ước tính lên tới hàng nghìn tỉ đồng. Qua theo dõi tác động của các biện pháp PVTM, Bộ Công Thương nhận thấy việc tăng trưởng nhập khẩu ồ ạt với những sản phẩm này đã giảm đi đáng kể. Nhờ công cụ PVTM, nhiều doanh nghiệp thuộc một số ngành kinh tế đã cải thiện đáng kể tình hình sản xuất kinh doanh, thoát khỏi thua lỗ và từng bước ổn định sản xuất như Công ty phân bón DAP Hải Phòng, Công ty thép Việt Trung, Công ty thép Việt Ý, Công ty thép Pomina...

Trong bối cảnh xu thế bảo hộ đang gia tăng, 07 tháng đầu năm 2019, tần suất các vụ kiện PVTM với hàng hóa xuất khẩu của ta vẫn duy trì ở mức độ cao (trung bình 01 vụ/01 tháng). Hiện nay Bộ Công Thương đang tiến hành xử lý 07 vụ việc phòng vệ thương mại (05 vụ việc chống bán phá giá, 02 vụ việc trợ cấp) khởi xướng điều tra với hàng xuất khẩu của Việt Nam. Bên cạnh đó, Bộ cũng đang tiếp tục xử lý 07 vụ việc khởi xướng từ năm 2018, 04 vụ việc rà soát biện pháp PVTM đã áp dụng, trong đó có những vụ việc có kim ngạch xuất khẩu lớn như cá tra, tôm. Trong 7 vụ việc khởi xướng điều tra mới, thị trường Ấn Độ dẫn đầu với 04 vụ việc, Hoa Kỳ 02 vụ việc, Malaysia 01 vụ việc.

Đối với các vụ việc giải quyết tranh chấp tại WTO, trong 07 tháng đầu năm 2019, Bộ Công Thương đang xử lý 03 vụ việc, trong đó 01 vụ đã kết thúc với kết quả tích cực (In-đô-nê-xi-a hủy bỏ biện pháp áp dụng với tôn lạnh), 02 vụ việc đang trong quá trình tham vấn (chương trình thanh tra cá da trơn của Hoa Kỳ và phương pháp tính biên độ trong vụ việc Hoa Kỳ rà soát CBPG đối với cá tra).

Cục trưởng Cục PVTM nhận định, thông qua các hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp của Bộ Công Thương, nhiều vụ việc đã có kết quả tích cực như Ca-na-đa công nhận ngành sản xuất ống thép hàn các-bon của Việt Nam hoạt động theo các nguyên tắc kinh tế thị trường, từ đó thay đổi phương pháp tính toán và áp dụng mức thuế CBPG thấp đối với các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam; Hoa Kỳ áp dụng mức thuế chống trợ cấp thấp đối với sản phẩm bao túi dệt bằng chất dẻo của Việt Nam; Ấn Độ không áp dụng thuế chống trợ cấp đối với một số doanh nghiệp xuất khẩu ống thép không gỉ của Việt Nam có kim ngạch xuất khẩu lớn; Ấn Độ xác nhận Việt Nam là một nền kinh tế thị trường và không áp dụng phương pháp tính toán biên độ CBPG bất lợi cho các doanh nghiệp Việt Nam.

Trong 7 tháng đầu năm 2019, Cục đã chú trọng công tác thông tin, tuyên truyền, phổ biến về PVTM. Thường xuyên cập nhật thông tin liên quan đến các diễn biến, xu hướng trong chính sách thương mại của các nước và tại các diễn đàn song phương, đa phương liên quan đến lĩnh vực PVTM trên Cổng thông tin điện tử của Bộ và trang thông tin điện tử của Cục; Cung cấp thông tin đầy đủ, kịp thời, công khai về tất cả các biện pháp PVTM của Việt Nam, từ giai đoạn tiếp nhận hồ sơ, khởi xướng điều tra. 

Ông Lê Triệu Dũng cũng thẳng thắn chỉ ra những hạn chế còn tồn tại như sự bất cập trong các quy định pháp luật, thực thi pháp luật về PVTM; cơ chế phối hợp giữa các cơ quan; cơ sở dữ liệu xuất nhập khẩu; nhận thức của cộng đồng doanh nghiệp...

Phòng vệ thương mại gắn chặt với hoạt động hội nhập

Tại buổi làm việc, nhiều đơn vị thuộc Bộ đã chia sẻ ý kiến trong việc phối hợp với Cục PVTM như Cục Xuất nhập khẩu, Cục Công nghiệp, Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ, Vụ Thị trường châu Á - châu Phi, Tổng cục Quản lý thị trường, Vụ Chính sách thương mại đa biên, Vụ Kế hoạch, Vụ Khoa học và Công nghệ... Bộ trưởng Trần Tuấn Anh chỉ đạo, các đơn vị cần có sự phối hợp chặt chẽ hơn nữa, lồng ghép các kiến thức về phòng vệ thương mại trong các chương trình, kế hoạch hành động, các hội thảo, hội nghị do đơn vị tổ chức để công tác truyền thông, phối hợp thực sự hiệu quả hơn nữa. Đặc biệt, theo các ý kiến chia sẻ tại buổi làm việc, vấn đề phòng vệ thương mại không thực sự được các doanh nghiệp (chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ và vừa) và các địa phương chú trọng, đến khi sự việc xảy ra mới bắt đầu tìm hiểu, gây ra tổn thất về kinh tế. Bộ trưởng cũng yêu cầu, trong các buổi làm việc của Lãnh đạo Bộ với địa phương, cần đưa nội dung PVTM để Lãnh đạo các địa phương quan tâm nhiều hơn đến PVTM.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh

"Là đơn vị mới thành lập được 2 năm nhưng khối lượng công việc Cục PVTM làm được rất lớn, rất đáng ghi nhận" - Thứ trưởng Trần Quốc Khánh đánh giá. Theo Thứ trưởng, về năng lực, các cán bộ của Cục cơ bản đáp ứng được yêu cầu, tuy nhiên, không được chủ quan, phải thường xuyên trau dồi kỹ năng, nghiệp vụ, tích cực học hỏi từ các đồng nghiệp, trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, hải quan, ngân hàng, thuế, khoa học và công nghệ...

Chia sẻ về việc có quan niệm phê phán biện pháp PVTM, cho rằng, PVTM làm mất đi cơ hội của người tiêu dùng tiếp cận với hàng giá rẻ (điển hình như vụ việc phân bón DAP gần đây), Thứ trưởng cho biết, một biện pháp PVTM bao giờ cũng có 2 chiều, một mặt bảo vệ cho sản xuất trong nước và giúp sản xuất trong nước được cạnh tranh công bằng nhưng mặt khác người nhập khẩu phải chịu phí cao hơn, do đó, doanh ngiệp nhập khẩu đã "kêu ca, phàn nàn". Thực chất, các doanh nghiệp nhập khẩu chưa ý thức được hậu quả lâu dài của việc không áp dụng biện pháp PVTM khi chỉ phụ thuộc vào một thị trường. "Hôm nay rẻ đấy nhưng một ngày nào đó sẽ lại đắt lên như quá khứ đã từng xảy ra", và "Doanh nghiệp cũng không hiểu rằng khi đã đủ bằng chứng thì pháp luật yêu cầu Bộ Công Thương phải điều tra và nếu kết quả điều tra là đúng thì phải áp dụng biện pháp PVTM"- Thứ trưởng nhấn mạnh.

Một vấn đề được Thứ trưởng chia sẻ nữa là xu hướng lạm dụng PVTM, cứ thấy bán hàng khó, doanh thu giảm là áp dụng biện pháp PVTM. Việc này xảy ra, theo Thứ trưởng, là trách nhiệm của việc tuyên truyền chưa tốt, chưa chủ động, thời gian tới phải đẩy mạnh hơn nữa để doanh nghiệp và người dân hiểu rõ về bản chất của PVTM.

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh phát biểu kết luận

Kết luận buổi làm việc, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh đã biểu dương Cục PVTM với đội ngũ cán bộ trẻ, trách nhiệm, quyết liệt, đoàn kết, chủ động, bám sát thực tiễn... đã rất nỗ lực hoàn thành nhiệm vụ năm 2018 và 7 tháng đầu năm 2019 một cách hiệu quả.

Bộ trưởng nhấn mạnh, những biện pháp PVTM gắn chặt với hoạt động hội nhập, bảo vệ lợi ích cho sản xuất trong nước, theo đó, hội nhập thành công được đến mức độ nào phụ thuộc vào điều này.

Trong những tháng cuối năm, để hoàn thành nhiệm vụ, Bộ trưởng yêu cầu:

Một, Cục PVTM chủ động phối hợp chặt chẽ với Cục Xuất nhập khẩu, Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ, Vụ Thị trường châu Á - châu Phi theo dõi diễn biến các xung đột và tranh chấp thương mại, từ đó cập nhật kịp thời và dự báo những vấn đề "nóng" liên quan đến PVTM để cảnh báo sớm cho doanh nghiệp.

Hai, xây dựng kế hoạch tăng cường hợp tác với các đối tác tại các quốc gia, phòng tránh tranh chấp thương mại cho cộng đồng doanh nghiệp.

Ba, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ làm công tác PVTM. Bộ trưởng khẳng định Lãnh đạo Bộ sẽ tạo cơ hội tốt nhất để tiếp tục đào tạo, nâng cao năng lực cho cán bộ PVTM.

Bốn, tích cực đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền.

Năm, thường xuyên tổ chức đối thoại với các cộng đồng doanh nghiệp, có sự tham dự của các Bộ ngành trong đó lồng ghép nội dung về PVTM.

Sáu, Cục PVTM chủ động nghiên cứu Đề án 824, tập trung thực hiện và nêu rõ trách nhiệm phối hợp của các đơn vị thuộc Bộ trong việc triển khai thực hiện; cụ thể hóa cơ chế làm việc, phối hợp, thực thi nhiệm vụ cụ thể trong việc đấu tranh chống gian lận xuất xứ. Bên cạnh đó, Bộ trưởng yêu cầu lực lượng quản lý thị trường xác định nhiệm vụ bảo vệ thị trường, đấu tranh chống hàng lậu, hàng giả, gian lận thương mại phải lồng ghép nội dung PVTM...