Những thách thức trong xuất khẩu hàng hóa Việt Nam sang Myanmar trong 8 tháng đầu năm 2024

Trong những năm gần đây, quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Myanmar đã cho thấy những diễn biến đáng chú ý. Năm 2022, tổng kim ngạch thương mại song phương đạt 852,38 triệu USD, sau đó đã giảm xuống còn 791,17 triệu USD trong năm 2021. Sự sụt giảm này có thể được lý giải bởi ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, đã làm gián đoạn chuỗi cung ứng và giảm nhu cầu tiêu thụ hàng hóa toàn cầu.

          Tuy nhiên, vào năm 2022, tổng kim ngạch đã phục hồi lên mức 902,39 triệu USD, cho thấy sự nỗ lực của cả hai nước trong việc khôi phục hoạt động thương mại và đầu tư. Việt Nam, với vai trò là một trong những đối tác thương mại quan trọng của Myanmar, đã cung cấp đa dạng hàng hóa, từ nông sản, sản phẩm tiêu dùng đến công nghiệp.

          Đến năm 2023, tổng kim ngạch thương mại lại giảm xuống còn 689,01 triệu USD. Sự suy giảm này đặt ra thách thức cho cả hai bên, dù vậy, Việt Nam vẫn giữ vai trò là nhà cung cấp lớn cho Myanmar với kim ngạch xuất khẩu từ Việt Nam sang Myanmar đạt 438,04 triệu USD, giảm 17,78% so với năm trước. Trong khi đó, kim ngạch nhập khẩu từ Myanmar vào Việt Nam đạt 250,97 triệu USD. Như vậy, cán cân thương mại ghi nhận tình trạng xuất siêu của Việt Nam với mức thặng dư đạt 187,07 triệu USD. Mặc dù có sự sụt giảm trong kim ngạch thương mại trong năm 2023, nhưng mối quan hệ thương mại giữa hai nước vẫn tiềm năng  hồi phục trong tương lai.

 Tổng kim ngạch thương mại hai chiều Việt Nam –Myanmar giai đoạn 2020-2023
Đơn vị tính: Triệu USD

Nguồn: Tổng cục Hải quan

          Giai đoạn 2020-2023 chứng kiến tổng kim ngạch thương mại song phương giữa Việt Nam và Myanmar đạt trung bình khoảng 808,74 triệu USD/năm. 

         Mặc dù có những biến động, nhưng việc kim ngạch thương mại song phương đạt trên 800 triệu USD/năm trong giai đoạn này cho thấy sự ổn định tương đối của quan hệ thương mại giữa hai nước, cho thấy rằng cả Việt Nam và Myanmar đều có khả năng tận dụng tiềm năng thương mại và đầu tư lẫn nhau. Để thúc đẩy sự phát triển bền vững trong tương lai, cả hai quốc gia cần tập trung vào việc cải thiện chất lượng hàng hóa, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp đầu tư và kinh doanh. Sự hợp tác này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn củng cố mối quan hệ hữu nghị giữa Việt Nam và Myanmar trong bối cảnh toàn cầu hóa ngày càng gia tăng.

 Tỷ trọng Myanmar nhập khẩu từ Việt Nam trên tổng kim ngạch Myanmar nhập khẩu từ thế giới giai đoạn 2021-2023
Đơn vị tính: Triệu USD, %

Nguồn: Tính toán từ số liệu của ITC

          Theo số liệu từ Trung tâm Thương mại Quốc tế (ITC), kim ngạch nhập khẩu hàng hóa từ Việt Nam năm 2023 đạt 293,35 triệu USD, chiếm 1,78% trong tổng kim ngạch nhập khẩu hàng hóa của Myanmar từ toàn cầu. So với năm 2022 và 2021, tỷ trọng này có sự suy giảm, từ 2,27% và 2,35%.

          Nguyên nhân của sự giảm sút này có thể đến từ nhiều yếu tố khác nhau. Đầu tiên, tình hình chính trị và kinh tế của Myanmar đã trải qua nhiều biến động. Thứ hai, việc Myanmar tăng cường tìm kiếm nguồn hàng từ các quốc gia khác, đặc biệt là từ những đối tác gần gũi hơn như Trung Quốc, có thể cũng đã góp phần làm giảm tỷ trọng hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam.
         
        Mặc dù tỷ trọng giảm, Việt Nam vẫn là một trong những đối tác quan trọng trong lĩnh vực thương mại với Myanmar. Các sản phẩm từ Việt Nam, như hàng tiêu dùng, nông sản và máy móc, vẫn giữ được chỗ đứng nhất định trên thị trường Myanmar.   

Kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng của Việt Nam sang Myanmar trong tháng 8/2024
Đơn vị tính: Triệu USD, %

Nguồn: Tổng cục Hải quan

       Trong tháng 8 năm 2024, tình hình xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang thị trường Myanmar đã ghi nhận sự sụt giảm với kim ngạch xuất khẩu đạt 19,65 triệu USD, giảm 30,77% so với tháng trước và giảm 31,14% so với cùng kỳ năm trước. Lũy kế trong 8 tháng đầu năm, tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Myanmar đạt 197,01 triệu USD, giảm 36,73% so với cùng kỳ năm trước.

         Nguyên nhân của sự suy giảm này có thể được nhìn nhận từ nhiều góc độ. Trước hết, tình hình chính trị bất ổn tại Myanmar đã tạo ra những thách thức lớn cho hoạt động kinh doanh và đầu tư. Nhiều doanh nghiệp có thể đã cắt giảm hoặc hoãn lại kế hoạch nhập khẩu hàng hóa do lo ngại về môi trường kinh doanh không ổn định. Thêm vào đó, những yếu tố toàn cầu như lạm phát và giá nguyên liệu tăng cao cũng ảnh hưởng đến khả năng chi tiêu của thị trường Myanmar.

Kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Myanmar trong giai đoạn 2012 – 2023

Nguồn: Tổng cục Hải quan

        Cơ cấu chủng loại hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sang Myanmar trong 8 tháng năm 2024 đã phản ánh nhu cầu và thị hiếu của thị trường này. Mặt hàng chiếm ưu thế nhất trong xuất khẩu của Việt Nam sang Myanamar là nguyên phụ liệu dệt, may, da, giày, với kim ngạch đạt 3,42 triệu USD trong tháng 8/2024, mặc dù giảm 23,94% so với tháng trước và 8,32% so với cùng tháng năm trước. Lũy kế từ đầu năm, tổng kim ngạch xuất khẩu mặt hàng này đạt 29,44 triệu USD, tăng 20,08% so với cùng kỳ năm trước, chiếm tỷ trọng 14,95% trong tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang Myanmar. Nguyên phụ liệu dệt may đang ngày càng được ưa chuộng tại Myanmar, có thể do nhu cầu sản xuất nội địa tăng lên trong bối cảnh đất nước này đang nỗ lực phục hồi kinh tế.

        Đứng thứ hai trong cơ cấu hàng hóa xuất khẩu là mặt hàng dệt, may, với kim ngạch đạt 2,30 triệu USD trong tháng 8/2024. Tuy nhiên, mặt hàng này cũng ghi nhận sự giảm sút nghiêm trọng, với mức giảm 30,88% so với tháng trước và 27,1% so với cùng tháng năm trước. Tổng kim ngạch xuất khẩu mặt hàng dệt, may trong 8 tháng đầu năm chỉ đạt 22 triệu USD, giảm 22,34% so với cùng kỳ năm trước, chiếm tỷ trọng 11,17% trong tổng kim ngạch xuất khẩu sang Myanmar.

        Trong tháng 8 năm 2024, tình hình nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam từ thị trường Myanmar  đã có những diễn biến đáng chú ý với mức kim ngạch nhập khẩu đạt 21,6 triệu USD, giảm 27,9% so với tháng trước và giảm 8,67% so với cùng tháng năm trước.Lũy kế 8 tháng đầu năm 2024, tổng kim ngạch nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam từ Myanmar đạt 207,95 triệu USD, tăng 16,77% so với cùng kỳ năm trước. Sự gia tăng này mặc dù không quá mạnh mẽ nhưng vẫn cho thấy một xu hướng ổn định và bền vững trong thương mại với Myanmar.  

         Về cơ cấu chủng loại hàng hóa nhập khẩu, đứng đầu trong số các mặt hàng Việt Nam nhập khẩu nhiều nhất từ thị trường Myanmar trong 8 tháng đầu năm 2024 là mặt hàng rau quả với kim ngạch nhập khẩu đạt 12,53 triệu USD trong tháng 8/2024, giảm 14,9% so với tháng trước đó nhưng tăng mạnh mẽ ở mức 117,69% so với cùng tháng năm trước. Lũy kế 8 tháng đầu năm, Việt Nam đã nhập khẩu từ Myanmar tổng 93,64 triệu USD mặt hàng rau quả, tăng 33,88% so với cùng kỳ, chiếm tỷ trọng 45,03% trong tổng kim ngạch hàng hóa Việt Nam nhập khẩu từ thị trường Myanmar trong 8 tháng đầu năm.

Kim ngạch nhập khẩu một số mặt hàng của Việt Nam từ Myanmar trong tháng 8 năm 2024.
Đơn vị tính: Triệu USD, %

Nguồn: Tính toán từ số liệu của Tổng cục Hải quan

Đẩy mạnh các hoạt động thúc đẩy xuất khẩu của nước ta sang thị trường Myanmar

Đối với các cơ quan quản lý nhà nước: Để tăng cường xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang thị trường Myanmar, các cơ quan quản lý nhà nước cần thực hiện một số biện pháp đồng bộ. Trước tiên, cần xây dựng và phát triển các chính sách ưu đãi thuế quan, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp xuất khẩu, giúp họ giảm bớt chi phí và tăng tính cạnh tranh. Đồng thời, việc cải thiện cơ sở hạ tầng logistics, như cảng biển, đường bộ và kho bãi, cũng rất quan trọng nhằm rút ngắn thời gian vận chuyển và bảo đảm hàng hóa đến tay người tiêu dùng nhanh chóng, an toàn.

Bên cạnh đó, cần tăng cường hoạt động xúc tiến thương mại và quảng bá sản phẩm Việt Nam tại Myanmar. Điều này có thể thực hiện qua việc tổ chức các hội chợ, triển lãm thương mại, hoặc các chương trình kết nối doanh nghiệp hai nước. Các cơ quan quản lý cũng nên khuyến khích việc xây dựng các văn phòng đại diện thương mại tại Myanmar, từ đó cung cấp thông tin thị trường và hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam trong việc thâm nhập và mở rộng thị trường.

Ngoài ra, việc nâng cao chất lượng sản phẩm và chú trọng đến các tiêu chuẩn kỹ thuật, an toàn thực phẩm cũng là những giải pháp hết sức cần thiết. Các cơ quan chức năng có thể hợp tác với doanh nghiệp để đào tạo, tư vấn kỹ thuật nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường Myanmar. Cuối cùng, việc xây dựng mối quan hệ đối tác chiến lược với các tổ chức và doanh nghiệp Myanmar cũng là một bước đi quan trọng, giúp tăng cường niềm tin và mở rộng cơ hội hợp tác thương mại giữa hai nước. Những biện pháp này sẽ tạo ra nền tảng vững chắc để đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa Việt Nam sang Myanmar, góp phần vào sự phát triển kinh tế bền vững của cả hai bên.

Đối với các doanh nghiệp: Để tăng cường xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang thị trường Myanmar, các doanh nghiệp cần nghiên cứu và nắm bắt thị trường. Doanh nghiệp cần phân tích nhu cầu tiêu dùng, xu hướng thị trường và đối thủ cạnh tranh tại Myanmar để có những điều chỉnh phù hợp trong chiến lược sản phẩm. Việc hiểu rõ văn hóa và thói quen tiêu dùng của người Myanmar sẽ giúp doanh nghiệp phát triển sản phẩm và chiến dịch marketing hiệu quả hơn.
Bên cạnh đó, nâng cao chất lượng sản phẩm cũng là một yếu tố then chốt. Doanh nghiệp nên chú trọng đến việc cải thiện quy trình sản xuất, đảm bảo sản phẩm không chỉ đạt tiêu chuẩn chất lượng trong nước mà còn phải đáp ứng các tiêu chí quốc tế và yêu cầu cụ thể của thị trường Myanmar. Chất lượng sản phẩm tốt sẽ giúp xây dựng thương hiệu và tạo lòng tin với người tiêu dùng địa phương.

Doanh nghiệp cũng cần tích cực tham gia vào các hoạt động xúc tiến thương mại, chẳng hạn như hội chợ triển lãm hoặc các sự kiện giao thương, để trực tiếp giới thiệu sản phẩm đến tay khách hàng. Bên cạnh đó, việc kết nối với các đối tác, nhà phân phối tại Myanmar sẽ giúp doanh nghiệp dễ dàng hơn trong việc phân phối hàng hóa và thâm nhập sâu vào thị trường.

Cuối cùng, xây dựng mối quan hệ hợp tác bền vững với các cơ quan quản lý và tổ chức thương mại tại Myanmar cũng rất quan trọng, không chỉ giúp doanh nghiệp cập nhật thông tin nhanh chóng về chính sách và quy định mà còn tạo điều kiện thuận lợi trong việc giải quyết các vấn đề phát sinh trong quá trình xuất khẩu. Tóm lại, với một chiến lược toàn diện và linh hoạt, các doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể mở rộng xuất khẩu hàng hóa sang Myanmar, đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế của cả hai quốc gia.

Về định hướng phát triển của hai nước trong thời gian tới, vào tháng 9/2024, tại Hội nghị Bộ trưởng kinh tế các nước Campuchia – Lào – Myanmar – Việt Nam lần thứ 16 (CLMV EMM 16) với dự tham gia của đại diện các Bộ Công thương 4 nước, Thứ trưởng Công thương Việt Nam Nguyễn Sinh Nhật Tân đã bày tỏ sự ghi nhận và đánh giá cao nỗ lực của các nước CLMV trong thúc đẩy các hoạt động kinh tế, thương mại, đầu tư trong bối cảnh nền kinh tế khu vực và thế giới tiếp tục gặp nhiều khó khăn, thách thức.

Để duy trì đà tăng trưởng thương mại và đầu tư, thời gian tới, Thứ trưởng Công thương Nguyễn Sinh Nhật Tân mong muốn các nước CLMV tiếp tục phối hợp, hỗ trợ lẫn nhau trong việc thực thi hiệu quả các Hiệp định thương mại tự do (FTAs) mà bốn nước là thành viên; tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh; phát triển hạ tầng giao thông, năng lượng, hạ tầng viễn thông, số hóa; phát triển nguồn nhân lực, tăng cường các biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp, củng cố hơn nữa vị trí của mỗi nước trong các chuỗi cung ứng khu vực.

Để thúc đẩy trao đổi thương mại giữa các nước CLMV, Thứ trưởng Công thương Việt Nam đề nghị các nước tăng cường hợp tác tháo gỡ những vướng mắc, rào cản thương mại nếu có, tạo thuận lợi cho thương mại, đặc biệt là thương mại điện tử. Việt Nam đề nghị các nước còn lại tiếp tục tạo thuận lợi, tháo gỡ khó khăn cho các nhà đầu tư của Việt Nam triển khai các dự án đầu tư, kinh doanh tại các nước Campuchia, Lào và Myanmar.

Thông tin chi tiết xem tại đây;
 

Quang Chiến (VITIC) tổng hợp