Thuốc lá điện tử – Mối đe dọa âm thầm đối với mọi lứa tuổi

Trong những năm gần đây, thuốc lá điện tử đã trở thành xu hướng lan rộng nhanh chóng trên toàn cầu, đặc biệt trong giới trẻ. Ban đầu chúng được quảng bá như một giải pháp “ít hại hơn” so với thuốc lá truyền thống, nhưng nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng thuốc lá điện tử không hề an toàn. Trên thực tế, nó đang gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ em, thanh thiếu niên và cả người lớn, tiềm ẩn nguy cơ nghiện nicotine, bệnh hô hấp, tim mạch, tổn thương não, và thậm chí tử vong.

Các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới là thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đang xâm nhập vào Việt Nam trong những năm gần đây, gây ảnh hưởng xấu tới sức khỏe, hành vi, lối sống, của mọi lứa tuổi. Việc sử dụng các sản phẩm thuốc lá này là nguyên nhân gây ra gánh nặng bệnh tật và kinh tế không chỉ cho bản thân người sử dụng mà còn cho cả gia đình và xã hội. Các tổn thất này bao gồm chi tiêu cho hút thuốc, chi phí cho khám, điều trị các bệnh liên quan đến hút thuốc, suy giảm hoặc mất khả năng lao động vì ốm đau và tử vong sớm do liên quan đến thuốc lá.

Thuốc lá điện tử chứa nicotine và các hóa chất độc hại khác có thể gây hại cho sức khỏe tim mạch và hô hấp. Nicotine gây ra những rủi ro sức khỏe đặc biệt cho trẻ em, thanh thiếu niên và phụ nữ mang thai. Gần đây, tình trạng ngộ độc do người dân - thường là phụ nữ trẻ em sử dụng thuốc lá điện tử hoặc nuốt phải chất lỏng trong thuốc lá điện tử tại Việt Nam đang gia tăng đáng báo động. Bộ Y tế đã lên tiếng cảnh báo về những nguy cơ sức khỏe của thuốc lá điện tử sau khi sử dụng chúng khiến người dân phải cấp cứu.

Ảnh minh họa

1. Tác hại đối với trẻ em

Não bộ của trẻ em chưa hoàn thiện, đặc biệt là vùng vỏ não trước trán - vùng điều khiển tư duy và hành vi. Nicotine kích hoạt mạnh hệ thống dopaminergic, gây khoái cảm tức thời nhưng đồng thời làm thay đổi các kết nối thần kinh, khiến trẻ dễ nghiện hơn và khó bỏ hơn so với người trưởng thành. Ở trẻ em, điều này có thể dẫn đến giảm khả năng tập trung, suy giảm trí nhớ và tăng nguy cơ rối loạn hành vi.

Ngoài ra, trẻ em tiếp xúc với thuốc lá điện tử sớm sẽ có nguy cơ ngộ độc nicotine. Nicotine trong dung dịch thuốc lá điện tử có thể gây ngộ độc cấp tính chỉ với một lượng rất nhỏ. Theo Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), trẻ nhỏ chỉ cần nuốt hoặc dính vào da 1–2ml tinh dầu chứa 20mg/ml nicotine đã có thể gây co giật hoặc tử vong.

2. Tác hại đối với thanh thiếu niên

Thanh thiếu niên sử dụng thuốc lá điện tử có khả năng nghiện nicotine cao gấp 3 lần so với người trưởng thành do hệ thần kinh chưa hoàn thiện. Nicotine làm giảm khả năng tập trung và trí nhớ ngắn hạn. Ảnh hưởng này có thể kéo dài nhiều năm, kể cả sau khi đã ngừng sử dụng. Hút nicotine thường xuyên liên quan đến lo âu, trầm cảm và mất hứng thú học tập làm tăng nguy cơ bỏ học. Thanh thiếu niên dùng vape thường xuyên có nguy cơ ho mãn tính, khó thở và viêm phế quản cao hơn 30–40% so với nhóm không dùng. Thống kê tại Việt Nam cho thấy 3,5% học sinh 13–15 tuổi đã sử dụng thuốc lá điện tử, trong đó nam cao hơn nữ, và tỉ lệ tăng gấp đôi chỉ trong 3 năm.

3. Tác hại đối với người lớn

Chất nicotine có trong thuốc lá điện tử làm tăng nhịp tim, huyết áp, và nguy cơ xơ vữa động mạch. Người trưởng thành sử dụng vape thường xuyên có nguy cơ đột quỵ cao hơn 71% và đau tim cao hơn 59% so với người không hút. Việc phơi nhiễm kéo dài có thể làm tăng nguy cơ ung thư phổi, khoang miệng và thực quản. Các nghiên cứu đã phát hiện DNA trong tế bào phổi của người hút thuốc lá điện tử bị tổn thương tương tự người hút thuốc lá thông thường. Theo thống kê, người hút thuốc lá điện tử có nguy cơ mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) cao hơn 40% so với người không hút. Nicotine và các hóa chất trong hơi thuốc khiến phụ nữ mang thai có nguy cơ gây sảy thai, sinh non, trẻ nhẹ cân và dị tật bẩm sinh.

Việt Nam nằm trong nhóm quốc gia có tốc độ gia tăng sử dụng thuốc lá điện tử nhanh ở thanh thiếu niên. Thị trường đang bị chi phối bởi sản phẩm nhập lậu, không kiểm soát chất lượng, chứa hàm lượng nicotine cao bất thường.

Thuốc lá điện tử không phải là sản phẩm “vô hại” hay “an toàn hơn” như nhiều người lầm tưởng. Trẻ em, thanh thiếu niên và người lớn đều có thể chịu hậu quả nghiêm trọng từ việc tiếp xúc hoặc sử dụng. Để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ, Việt Nam cần siết chặt quản lý, hạn chế hương vị, tăng thuế và cấm quảng cáo là những biện pháp cấp thiết để bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

 

Nguồn: VITIC tổng hợp