Phòng vệ thương mại - Công cụ bảo vệ lợi ích ngành sản xuất nội địa trong bối cảnh hội nhập

(DNTM) Đây là chủ đề của Hội thảo do Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương) phối hợp với Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức tại Hà Nội sáng ngày 27/10/2020.

Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại Lê Triệu Dũng phát biểu khai mạc Hội thảo

Hội thảo có sự tham gia của các chuyên gia trong lĩnh vực phòng vệ thương mại, đại diện cộng đồng doanh nghiệp, một số Hiệp hội ngành hàng, Viện nghiên cứu và các cơ quan báo chí, truyền thông.

Phòng vệ thương mại được xem là công cụ hữu hiệu để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các ngành sản xuất nội địa trong bối cảnh hiện nay. Tuy nhiên, theo các chuyên gia kinh tế, hiện chưa nhiều doanh nghiệp, hiệp hội doanh nghiệp nắm vững hoặc có các hiểu biết nhất định về chính sách pháp luật phòng vệ thương mại hoặc có các kỹ năng sử dụng hiệu quả công cụ này.
 
Phát biểu khai mạc Hội thảo, ông Lê Triệu Dũng, Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại cho biết, hiện nay, Việt Nam đang trong quá trình hội nhập sâu rộng và có 13 FTA, trong đó có nhiều FTA thế hệ mới như EVFTA, CPTPP, Việt Nam đã và đang mở cửa mạnh thị trường nội địa cho hàng hóa từ các nền kinh tế đối tác. Với việc tham gia các FTA, mức thuế đối với hàng nhập khẩu của chúng ta đã về thấp, có loại về 0%, khiến sức ép cạnh tranh giữa các ngành sản xuất nội địa và hàng nhập khẩu gia tăng. Trong bối cảnh đó, cần chủ động nghiên cứu các biện pháp hợp pháp như phòng vệ thương mại để bảo vệ ngành sản xuất trong nước.
 
Theo ông Dũng, phòng vệ thương mại, bao gồm biện pháp chống bán phá giá, chống trợ cấp và các biện pháp tự vệ là công cụ hợp pháp, được Tổ chức Thương mại thế giới, các hiệp định thương mại tự do mà Việt Nam tham gia cho phép sử dụng để đảm bảo môi trường cạnh tranh bình đẳng giữa hàng hóa nhập khẩu và hàng hóa trong nước, chống lại các hiện tượng bán phá giá, Nhà nước trợ cấp cho hàng hóa trong nước hoặc hiện tượng hàng hóa nhập khẩu gia tăng đột biến, gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sản xuất trong nước. Đây là công cụ phổ biến trong quá trình hội nhập, tự do hóa thương mại trên thế giới, đã được nhiều nước áp dụng. Trên thực tế, theo thống kê của Tổ chức Thương mại thế giới, những nước có mức độ hội nhập và tự do hóa thương mại cao nhất cũng chính là những nền kinh tế áp dụng công cụ phòng vệ thương mại nhiều nhất như Hoa Kỳ, Canada... Do vậy, doanh nghiệp cần xác định đây là yếu tố phổ biến, gần như bắt buộc trong môi trường kinh doanh thương mại quốc tế hiện nay và doanh nghiệp cần nghiên cứu, sử dụng để bảo vệ lợi ích hợp pháp ngay trên chính thị trường nội địa trước những hành vi cạnh tranh không lành mạnh của hàng hóa nhập khẩu.
 
Cùng với quá trình hội nhập, chủ trương của Đảng, Nhà nước nhất quán nêu rõ cần chủ động nghiên cứu, xây dựng và vận dụng các công cụ pháp luật hợp pháp như phòng vệ thương mại để bảo vệ lợi ích của các ngành sản xuất trong nước. Thời gian qua, hệ thống pháp luật phòng vệ thương mại dần được hoàn thiện với các văn bản pháp luật như: Quốc hội đã ban hành Luật quản lý ngoại thương 2017, trong đó có chương riêng với các nội dung chi tiết về phòng vệ thương mại; Chính phủ và Bộ Công Thương đã ban hành các Nghị định, Thông tư hướng dẫn. Cùng với đó là các Đề án lớn về phòng vệ thương mại đã được ban hành thời gian qua như: Đề án tăng cường quản lý nhà nước về chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại và gian lận xuất xứ do Thủ tướng Chính phủ ban hành theo Quyết định số 824/QĐ-TTg ngày 04/7/2019; Đề án "Xây dựng và vận hành hiệu quả Hệ thống cảnh báo sớm về phòng vệ thương mại" do Thủ tướng Chính phủ ban hành theo Quyết định số 316/QĐ-TTg ngày 01/3/2020 để cánh báo nguy cơ bị áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại tại thị trường nước ngoài…
 
Bên cạnh đó, công tác bảo vệ thị trường trong nước và sản xuất nội địa đã, đang được triển khai tích cực. Theo số liệu từ Bộ Công Thương, hiện chúng ta đang điều tra 20 vụ án phòng vệ thương mại để bảo vệ các ngành sản xuất khác nhau như: ngành nhôm, gỗ, thép, phân bón DAP... Các biện pháp phòng vệ thương mại đã áp dụng góp phần bảo vệ các ngành, trong đó chiếm gần 6% tổng GDP năm 2019, bảo vệ việc làm cho khoảng 150 nghìn việc làm, phát triển các ngành sản xuất nguyên liệu cơ bản để đóng góp vào sự phát triển kinh tế nói chung.
 
Ngoài ra, Bộ Công Thương cũng đang điều tra, xem xét áp dụng phòng vệ thương mại đối với một số ngành hàng như đường mía, đường lỏng nhập khẩu… là ngành quan trọng, ảnh hưởng đến đời sống của 330.000 nông dân và tạo việc làm trực tiếp, gián tiếp cho khoảng 1,5 triệu lao động.
 
Trong bối cảnh đó, Chính phủ đã giao Bộ Công Thương xây dựng Đề án nâng cao năng lực về phòng vệ thương mại trong bối cảnh Việt Nam tham gia các FTA. Đồng thời, Bộ Công Thương cũng đang xây dựng Thông tư hướng dẫn thực hiện Hiệp định EVFTA về phòng vệ thương mại. Hội thảo được tổ chức nhằm lấy ý kiến các chuyên gia, doanh nghiệp… về các nội dung dự thảo quan trọng này.
 
Bà Nguyễn Thị Thu Trang - Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập (VCCI) nhấn mạnh, trong bối cảnh dịch Covid-19, có nhiều lí do để chúng ta lo ngại. Bởi lẽ, những nguồn hàng bị dư thừa, có thể chuyển hướng vào Việt Nam theo hướng cạnh tranh không lành mạnh, có thể gây thiệt hại đáng kể cho sản xuất trong nước. Vì vậy, phòng vệ thương mại là công cụ hữu hiệu để bảo vệ sản xuất trong nước.
 
Tại Hội thảo, đại diện Phòng Điều tra chống bán phá giá và trợ cấp (Cục Phòng vệ Thương mại) cũng chia sẻ những điều doanh nghiệp cần biết để bảo đảm lợi ích trong các vụ kiện; những khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp trong việc sử dụng công cụ phòng vệ thương mại; cùng với đó, đưa ra lời khuyên với các nhóm doanh nghiệp đi kiện và nhóm bị kiện hay nhóm có lợi ích liên quan trong từng bước cơ bản của vụ kiện phòng vệ thương mại đối với hàng hóa nhập khẩu từ nước ngoài vào Việt Nam...
 
Đại diện nhiều doanh nghiệp, hiệp hội, các chuyên gia đã thảo luận, tham gia đóng góp ý kiến với 2 dự thảo, đặc biệt xung quanh vấn đề làm sao giúp doanh nghiệp thực sự biết cách vận dụng hiệu quả công cụ phòng vệ thương mại trong thực tế, các giải pháp hỗ trợ, tính khả thi và hợp lý khi triển khai các Đề án, Thông tư này...
 
Lãnh đạo Cục Phòng vệ thương mại đã trao đổi, phản hồi cụ thể về các ý kiến của đại biểu và khẳng định, tất cả các ý kiến góp ý sẽ được Cục Phòng vệ thương mại tổng hợp, tiếp thu để hoàn thiện Đề án và Thông tư theo đúng quy định.
 

Bài, ảnh: Việt Hằng
Tạp chí Doanh nghiệp và Thương mại