Hút thuốc lá thụ động – mối nguy hiểm đối với sức khỏe con người

Thuốc lá không chỉ là mối nguy với người hút mà còn gây tổn thương nặng nề đối với những người xung quanh được gọi là hút thuốc lá thụ động. Đây là mối nguy hiểm tới sức khỏe cộng đồng nghiêm trọng, gây tử vong cho hàng triệu người mỗi năm, đặc biệt là trẻ em, phụ nữ, người già và người mắc bệnh mạn tính hiện đang bị xem nhẹ tại nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam.

Hút thuốc lá thụ động là hình thức hít phải khói thuốc từ điếu thuốc đang cháy hoặc khói thuốc do người hút phả ra. Không có mức độ tiếp xúc an toàn nào với khói thuốc lá. Người không hút thuốc nhưng sống, làm việc, học tập trong môi trường có khói thuốc vẫn phải hít vào hàng nghìn chất độc – không khác gì đang hút thuốc.

Khói toả ra từ đầu điếu thuốc lá đang cháy độc hại hơn khói thuốc lá do người hút hít vào vì có chứa nhiều chất độc hại hơn gấp 26 lần do cháy ở nhiệt độ cao và không qua bộ phận lọc. Khói thuốc chứa hơn 7.000 hợp chất hóa học, trong đó có khoảng 70 chất gây ung thư đã được chứng minh. Một số chất cực độc bao gồm:

- Nicotine: Chất gây nghiện và ảnh hưởng thần kinh

- Formaldehyde: Gây đột biến gen, ung thư phổi

- Amoniac, CO, Asen, Polonium-210: Làm tổn thương tim, phổi, não

- Benzen: Gây ung thư máu

Một số chất độc hại này từ không khí đi vào phổi và máu, khiến làm tăng nguy cơ mắc bệnh của nhiều người.

 
Ảnh minh họa

Nghiên cứu chỉ ra rằng những người sống cùng với người hút thuốc lá làm tăng nguy cơ ung thư phổi từ 20%-30%. Việc tiếp xúc với khói thuốc lá có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư khác ít nhất là 30%, bao gồm một số loại ung thư như ung thư cổ tử cung, ung thư thận, ung thư vòm họng, ung thư trực tràng và khối u não.

Hàng năm, có khoảng 1,3 triệu người trên thế giới chết vì hút thuốc lá thụ động. Tại Việt Nam, thống kê có khoảng trên 67% người trưởng thành bị phơi nhiễm với khói thuốc tại nhà, 80% trẻ em có dấu hiệu tiếp xúc thường xuyên với khói thuốc thụ động.

Hút thuốc lá thụ động cũng gây ra các vấn đề sức khỏe khác, bao gồm hen suyễn và bệnh tim. Những người có nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe nghiêm trọng hơn từ khói thuốc lá:

1. Đối với trẻ em: Trẻ em là nhóm dễ bị tổn thương nhất bởi hệ hô hấp và miễn dịch còn yếu. Trẻ sống chung với người hút thuốc có nguy cơ tăng 70% khả năng mắc viêm phổi, viêm phế quản, tăng từ 40-60% nguy cơ lên cơn hen suyễn, tăng gấp 2 lần nguy cơ bị viêm tai giữa và ảnh hưởng đến phát triển trí não, nhận thức và khả năng học tập. Ở trẻ sơ sinh, nguy cơ tử vong do hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh cao hơn gấp 3 lần nếu mẹ hút thuốc hoặc hít phải khói thuốc thường xuyên.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), 40% trẻ em trên toàn cầu thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc thụ động tại nhà.

2. Đối với phụ nữ – đặc biệt là phụ nữ mang thai: Khói thuốc thụ động ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thai kỳ. Nếu phụ nữ mang thai tiếp xúc với thuốc lá thụ động thì nguy cơ sảy thai tăng 20–30%, nguy cơ thai chết lưu tăng 23%. Khi đứa trẻ sinh ra sẽ có nguy cơ thai nhi nhẹ cân, kém phát triển trí tuệ và thể chất như tự kỷ, tăng động, rối loạn hành vi…. Phụ nữ hút thuốc lá thụ động cũng sẽ có nguy cơ ung thư vú, ung thư cổ tử cung cao hơn so với người không hút thuốc. Theo nghiên cứu, phụ nữ sống với chồng hút thuốc lá có nguy cơ ung thư phổi cao hơn 27% dù bản thân không hút thuốc.

3. Người già và người mắc bệnh mạn tính: Hút thuốc thụ động gây tăng huyết áp, nhịp tim không đều, tăng nguy cơ hình thành cục máu đông, làm nặng thêm các bệnh tim mạch. Theo Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh CDC (Hoa Kỳ), người già tiếp xúc với khói thuốc có nguy cơ nhồi máu cơ tim tăng gấp 2–3 lần so với người sống trong môi trường sạch. Bệnh nhân phổi mãn tính hít phải khói thuốc làm tăng tần suất nhập viện, thở máy, thậm chí tử vong. Người bệnh tiểu đường tiếp xúc khói thuốc thường xuyên làm nặng thêm nguy cơ biến chứng tim mạch, tổn thương thận, mắt, thần kinh. Hút thuốc thụ động còn làm nặng thêm bệnh nền và giảm tuổi thọ.

Hút thuốc lá thụ động là mối đe dọa sức khỏe cộng đồng thầm lặng nhưng nghiêm trọng, ảnh hưởng đặc biệt tới phụ nữ và trẻ em. Mỗi người hút thuốc cần hiểu rằng, mỗi làn khói bạn thở ra, có thể là bệnh tật, thậm chí là cái chết cho người thân yêu. Việc nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi cá nhân và thực thi mạnh mẽ các biện pháp chính sách là chìa khóa để giảm thiểu tác hại và hướng đến một môi trường sống lành mạnh, không khói thuốc.

 

Nguồn: Vitic tổng hợp