Hút thuốc lá nơi công cộng – Thực trạng đáng lo ngại ở Việt Nam

Hút thuốc lá nơi công cộng không chỉ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của người hút, mà còn tác động trực tiếp đến những người xung quanh thông qua khói thuốc thụ động. Điều này làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về hô hấp, tim mạch, ung thư phổi, đồng thời gây ô nhiễm môi trường và làm giảm chất lượng cuộc sống đô thị. Tại Việt Nam, dù Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá đã quy định cấm hút ở nhiều nơi công cộng, nhưng tình trạng vi phạm vẫn phổ biến, trở thành một thách thức lớn trong công tác bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

1. Thực trạng hút thuốc lá nơi công cộng

Việt Nam nằm trong nhóm 15 nước hút thuốc lá nhiều nhất trên thế giới. Theo điều tra, Việt Nam có khoảng 42,3% nam giới trưởng thành và 1,9% nữ giới trưởng thành đang hút thuốc lá. Đặc biệt, tỷ lệ phơi nhiễm khói thuốc thụ động tại nơi công cộng vẫn ở mức cao như nhà hàng (80%), quán bar, cà phê (85%), bến xe, ga tàu (60-70%). Điều này cho thấy việc tuân thủ các quy định cấm hút thuốc tại nơi công cộng chưa nghiêm, còn nhiều bất cập trong công tác giám sát, xử lý vi phạm. Thực tế tại nhiều địa điểm công cộng, việc hút thuốc vẫn diễn ra công khai, thậm chí ngay tại bệnh viện, trường học, bến xe – những nơi có đông người và thuộc diện cấm hút thuốc tuyệt đối, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng.

Ảnh minh họa

Theo Nghị định 117/2020/NĐ-CP ngày 28-9-2020 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính hành vi hút thuốc lá tại địa điểm có quy định cấm sẽ bị xử phạt từ 200-500 ngàn đồng. Các địa điểm cấm hút thuốc lá bao gồm: Cơ sở y tế, cơ sở giáo dục trường học, nơi làm việc công cộng, phương tiện giao thông công cộng, khu vui chơi trẻ em, khu vực có nguy cơ cháy nổ cao… Ngoài ra, đối với nơi dành riêng cho người hút thuốc lá, nếu không có phòng và hệ thống thông khí tách biệt với khu vực không hút thuốc lá; không có dụng cụ chứa mẫu, tàn thuốc lá; không có biển báo tại vị trí phù hợp, dễ quan sát; không có thiết bị phòng cháy, chữa cháy thì sẽ bị xử phạt từ 5-10 triệu đồng. Việc thực thi nghiêm túc và thường xuyên các quy định này là yếu tố then chốt để cải thiện tình trạng hút thuốc lá nơi công cộng hiện nay.

Tại Việt Nam, theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới, mỗi năm nước ta ghi nhận trên 100.000 ca tử vong liên quan đến thuốc lá trong đó, trên 84.000 người tử vong do các bệnh liên quan đến hút thuốc chủ động và trên 18.000 người tử vong do các bệnh liên quan đến hút thuốc thụ động. Ngoài ra, có tới 25 căn bệnh liên quan đến thuốc lá như: đột quỵ, bệnh mạch vành, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, ung thư phổi... là những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở nước ta.

2. Giải pháp hạn chế hút thuốc nơi công cộng

- Siết chặt thực thi pháp luật và nâng mức xử phạt: Thường xuyên kiểm tra đột xuất tại các khu vực công cộng: bệnh viện, bến xe, nhà hàng, quán cà phê, trung tâm thương mại… Áp dụng mức xử phạt nghiêm, công khai, minh bạch để răn đe hành vi vi phạm. Xem xét tăng mức phạt với hành vi hút thuốc tại khu vực cấm, đồng thời xử lý cả người quản lý cơ sở nếu không nhắc nhở hoặc kiểm soát tốt.

- Đẩy mạnh truyền thông - giáo dục cộng đồng: Thường xuyên tuyên truyền về tác hại của hút thuốc và khói thuốc thụ động thông qua báo chí, mạng xã hội, trường học, cơ quan, bệnh viện; Thay đổi nhận thức, biến việc không hút thuốc ở nơi công cộng trở thành chuẩn mực ứng xử văn minh; Đưa các nội dung giáo dục về phòng, chống tác hại của thuốc lá vào chương trình học phổ thông, nhằm hình thành ý thức từ sớm; Triển khai chiến dịch “Nơi công cộng – Không khói thuốc” để nâng cao ý thức cộng đồng.

- Xây dựng môi trường không khói thuốc: Khuyến khích các doanh nghiệp, cơ quan, trường học, bệnh viện… ký cam kết xây dựng “nơi làm việc không khói thuốc”; Thiết kế, bố trí khu vực hút riêng biệt nếu cần ở vị trí tách biệt, thông khí tốt, có biển báo rõ ràng; Tăng cường camera giám sát, biển báo cấm hút thuốc với thiết kế dễ nhận biết, đặt ở vị trí đông người.

Khuyến khích người dân mạnh dạn phản ánh, nhắc nhở khi thấy hành vi hút thuốc nơi công cộng. 

Hút thuốc lá nơi công cộng không chỉ là hành vi thiếu văn minh mà còn là mối đe dọa lớn đối với sức khỏe cộng đồng. Thực trạng hiện nay cho thấy dù có luật nhưng việc thực thi chưa hiệu quả, khiến hàng triệu người vẫn bị phơi nhiễm khói thuốc mỗi ngày. Để giải quyết triệt để, cần sự vào cuộc đồng bộ của cơ quan quản lý, sự giám sát của xã hội và ý thức tự giác của mỗi cá nhân. Chỉ khi mỗi người cùng hành động, chúng ta mới có thể xây dựng một môi trường sống thật sự trong lành và không khói thuốc.

 

Nguồn: Vitic tổng hợp