Hội nghị diễn ra theo phương thức trực tiếp kết hợp trực tuyến, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho đông đảo đại biểu từ các Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài, các cơ quan và doanh nghiệp liên quan từ 63 tỉnh, thành trên cả nước tham gia.
Phát huy thành quả, khai thác tốt các thị trường, ngành hàng mới
Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, năm 2022 là năm khó khăn thách thức đối với thị trường thế giới, trong đó có Việt Nam bởi tính dị biệt của thị trường và tính khó lường của chính trị thế giới. Tuy nhiên, với kinh tế Việt Nam lại là năm chúng ta đạt được kết quả ngoạn mục, khi GDP tăng 8,02%, vượt xa so dự kiến của năm theo dự đoán của các tổ chức quốc tế, ngân sách thu vượt 20%; lạm phát trong tầm kiểm soát; các cân đối lớn được bảo đảm. Đặc biệt, lĩnh vực công nghiệp đạt mức độ tăng trưởng trên dưới 8%, trong đó, công nghiệp chế biến chế tạo đạt 8,1%, đóng góp 2,1 điểm % cho tăng trưởng GDP của đất nước. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu trong năm 2022 đạt 732,5 tỷ USD và cũng là năm thứ 7 liên tiếp chúng ta xuất siêu với thặng dư thương mại đạt 11,2 tỷ USD. Đáng chú ý, tính riêng trong tháng 1/2023, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu nước ta đạt 46,5 tỷ USD. Trong đó, xuất khẩu đạt 25,08 tỷ USD, nhập khẩu đạt 21,47 tỷ USD, xuất siêu 3,6 tỷ USD.
“Đạt được kết quả quan trọng như vậy là sự nỗ lực của toàn Đảng, toàn dân cộng đồng doanh nghiệp, và có sự ủng hộ, giúp đỡ, phối hợp của cộng đồng quốc tế. Trong đó, có vai trò khá quan trọng và rõ nét của Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài đã báo cáo phản ảnh kịp thời những diễn biến của thị trường, chính sách của nước sở tại để có đối sách phù hợp. Thương vụ cũng có những khuyến cáo dành cho doanh nghiệp, địa phương để có những điều chỉnh phù hợp trong sản xuất kinh doanh, kết nối cung cầu trong thương mại và đầu tư, nhất là trong những lĩnh vực ưu tiên”- Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đánh giá.
Báo cáo về công tác xúc tiến thương mại năm vừa qua, ông Vũ Bá Phú - Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) - cho biết: Năm 2022, Chương trình cấp quốc gia về xúc tiến thương mại được Bộ Công Thương phê duyệt hơn 100 đề án; hỗ trợ trên 10.000 lượt tham gia trực tiếp các hoạt động kết nối giao thương, quảng bá sản phẩm tại các sự kiện xúc tiến thương mại và hàng triệu doanh nghiệp hưởng lợi từ các chương trình cung cấp thông tin, tư vấn thị trường, các sự kiện xúc tiến thương mại.
“Trong năm 2023, Chương trình cấp quốc gia về xúc tiến thương mại được phê duyệt 76 đề án phát triển ngoại thương. Để đảm bảo hiệu quả các đề án trong bối cảnh thị trường có nhiều điểm mới, Cục Xúc tiến thương mại đã báo cáo lãnh đạo Bộ cho phép tiếp tục phối hợp với các Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài đổi mới phương thức thực hiện, chủ động và sáng tạo hơn nữa trong công tác xúc tiến thương mại”- ông Vũ Bá Phú thông tin.
Thông tin diễn biến mới nhất ở thị trường sở tại
Tại hội nghị, đại diện các Thương vụ Việt Nam tại Canada, Thương vụ Việt Nam tại Mexico (kiêm nhiệm Guatemala, Honduras, El Salvador, Belize); Thương vụ Việt Nam tại Brazil (kiêm nhiệm Bolivia, Guyana, Suriname); Thương vụ Việt Nam tại Argentina (kiêm nhiệm Uruguay, Paraguay); Thương vụ Việt Nam tại Hồng Kông (kiêm nhiệm Macao); Thương vụ Việt Nam tại UAE (kiêm nhiệm Qatar) thông tin về những diễn biến mới nhất ở thị trường sở tại cũng như các chính sách, quy định thay đổi trong thời gian gần đây.
Thông tin về nhu cầu tại thị trường Canada, bà Trần Thu Quỳnh - Tham tán thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Canada cho biết, một số mặt hàng Việt Nam có thế mạnh tại Canada như nhóm sản phẩm chè, cà phê và gia vị có mức tăng đột biến so với năm 2021. Riêng mặt hàng quế, các siêu thị lớn của Canada (Costco, Walmart) đã nhập khá nhiều quế có nguồn gốc từ Việt Nam (8,6 triệu USD), với mức tăng 43,3%, Việt Nam hoàn toàn có thể chiếm 50% thị phần tại Canada trong những năm tới.
Hay mặt hàng dệt may, tổng quy mô thị trường Canada đối với nhóm hàng này khoảng từ 5 đến 6 tỷ USD/năm. Sau đại dịch, với việc mở cửa hoàn toàn lại đời sống xã hội và các hoạt động văn hoá giải trí, du lịch, nhu cầu nhập khẩu của Canada đối với nhóm mặt hàng này tăng mạnh so với 2021, đạt 30,1%. Việt Nam là nước đứng thứ ba về xuất khẩu mã HS 61 vào Canada, sau Trung Quốc, Campuchia; đây cũng là vị trí Việt Nam mới giành được từ 2 năm nay sau CPTPP khỏi tay Bangladesh. “Tuy nhiên, với nhu cầu đa dạng hoá nguồn cung của Canada, các thị trường Ấn Độ, Indonesia và Sri Lanka đang nổi lên như là các đối thủ cạnh tranh rất mạnh nhờ năng lực hoàn thiện các mặt hàng có độ khó cao”- bà Trần Thu Quỳnh lưu ý.
Trong khi đó, với thị trường EU, ông Trần Ngọc Quân - Tham tán thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Bỉ và EU cũng thông báo: Ngày 27/1/2023, Uỷ ban châu Âu đã đăng công báo Quy định số (EU) 2023/174, ban hành ngày 26/01/2023, sửa đổi Quy định (EU) 2019/1793 về việc áp dụng tạm thời các biện pháp kiểm soát chính thức và khẩn cấp một số thực phẩm được nhập khẩu vào EU. Theo đó, đối với Việt Nam, các mặt hàng gia vị vốn bị kiểm soát ở mức 50% tại lần thông báo trước như rau mùi, húng quế, bạc hà, mùi tây đã được đưa ra khỏi danh mục kiểm soát. Hiện tại chỉ còn ớt nằm trong danh mục kiếm soát tại cửa khẩu của EU với tần suất kiểm chất lượng là 50%. Tuy nhiên, đậu bắp đã bị chuyển từ phụ lục I sang phụ lục II với yêu cầu chứng thư kiểm soát thuốc trừ sâu của Việt Nam và tần suất kiểm tra thuốc bảo vệ thực vật tại cửa khẩu EU là 50%. Thanh long và mỳ tôm vẫn nằm trong phụ lục II với yêu cầu chứng nhận thuốc bảo vệ thực vật của Việt Nam và tần suất kiểm tra tại cửa khẩu EU là 20%. Quy định này sẽ có hiệu lực vào ngày thứ 20 kể từ ngày đăng công báo.
Hay vấn đề liên quan đến biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường cũng được nhiều nước rất quan tâm. Bà Nguyễn Thị Hoàng Thuý - Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển - cho biết, vấn đề bảo vệ môi trường vẫn sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến hành vi tiêu dùng của người dân Bắc Âu, xu hướng sử dụng các sản phẩm xanh, tái chế, thân thiện với môi trường, bền vững, tái sử dụng vẫn sẽ tiếp tục được ưa chuộng tại Bắc Âu. “Người mua châu Âu ngày càng có xu hướng tìm kiếm các nhà cung cấp sản xuất bền vững, minh bạch, và có thể chịu trách nhiệm”- bà Nguyễn Thị Hoàng Thúy nhấn mạnh.
Tương tự tại thị trường UAE, ông Trương Xuân Trung - Phụ trách Thương vụ Việt Nam tại UAE (kiêm nhiệm Qatar) - cho hay, đây là thị trường đặc thù, sản xuất không đáp ứng được nhu cầu trong nước, do đó, Việt Nam cần tranh thủ xuất khẩu các mặt hàng có thế mạnh như thủy sản; nông sản (chanh không hạt, thanh long, dưa hấu, dừa tơi, quả bưởi, hạt điều, hạt tiêu); túi xách, vali, ví; gỗ và sản phẩm từ gỗ; giày dép và mặt hàng điện, dây cáp điện vì hiện nay quy mô thị trường mặt hàng này rất lớn.
“Mặc dù UAE là thị trường mở nhưng cạnh tranh rất khốc liệt về giá và chất lượng. Giá nào cạnh tranh thì sẽ nhập, thậm chí doanh nghiệp Việt Nam đang xuất khẩu vào UAE nếu giá cao hơn thì họ sẽ ưu tiên nhập giá thấp hơn” - ông Trương Xuân Trung lưu ý.
Cũng tại hội nghị, đại diện Hiệp hội (Hiệp hội Hữu cơ Việt Nam, Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP HCM); các cơ quan địa phương (gồm Sở Công Thương tỉnh Đắc Lắk, Sở Công Thương tỉnh Hải Dương, đã thảo luận về những khó khăn, thuận lợi, đề xuất nhu cầu hỗ trợ và các sáng kiến liên quan đến việc thực hiện hoạt động xúc tiến thương mại, xuất nhập khẩu với các thị trường nước ngoài của các địa phương, hiệp hội và doanh nghiệp.
6 nhiệm vụ trọng tâm giữ vững thành quả, vươn tới đỉnh cao
Có thể nói, công tác xúc tiến thương mại đã chứng minh tính thiết thực, hiệu quả và trở thành yếu tố quan trọng cho tăng trưởng xuất khẩu, phát triển kinh tế. Tuy nhiên, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải cho rằng: Công tác xúc tiến thương mại cần được triển khai đa dạng hơn, không chỉ là các hoạt động xúc tiến xuất khẩu mà còn xúc tiến nhập khẩu, xúc tiến đầu tư nhất là đầu tư vào ngành công nghiệp chế biến.
“Căn cứ trên đề xuất của hiệp hội, doanh nghiệp, Cục Xúc tiến thương mại phối hợp với thương vụ triển khai các hoạt động hỗ trợ chuyên sâu và hiệu quả hơn. Đồng thời có đánh giá, nhận xét những hội nghị đã tổ chức nhằm rút kinh nghiệm và phát huy hiệu quả” - Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải lưu ý thêm.
Đồng tình với những ý kiến trên, Bộ Trưởng Nguyễn Hồng Diên một lần nữa nhấn mạnh: Năm 2023, dự báo thách thức gấp nhiều lần năm vừa qua, thị trường và chính trị có diễn biến khó lường, cạnh tranh thương mại phức tạp, đứt gãy nguồn cung nguyên liệu. Cả ngành cần chung tay khắc phục khó khăn, đảm bảo hoàn thành mục tiêu phát triển kinh tế, tăng trưởng xuất khẩu Quốc hội, Chính phủ đã đề ra.
Theo đó, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đề nghị các cơ quan chức năng thuộc Bộ và các Cơ quan thương vụ Việt Nam tại nước ngoài cũng như các Hiệp hội, ngành hàng, các doanh nghiệp xuất khẩu lớn cần phải tổ chức nghiên cứu, quán triệt sâu sắc các quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về Chiến lược, Kế hoạch và mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội… và Chương trình hành động của ngành Công Thương năm 2023 để có kế hoạch cụ thể, phù hợp, khả thi trong việc thực hiện các nhiệm vụ chuyên môn.
Thứ hai, chú trọng nắm bắt chủ trương, chính sách mới của nước sở tại (cả trong chính trị và kinh tế, nhất là những rào cản về kỹ thuật để tham mưu cho Đảng, Nhà nước, Lãnh đạo Bộ… có đối sách hợp lý nhằm bảo vệ lợi ích chính đáng Quốc gia, dân tộc và quan trọng là quyền lợi hợp pháp của các doanh nghiệp. Đồng thời, chú ý phổ biến, lan tỏa chủ trương, chính sách cởi mở trong thu hút đầu tư vào các ngành, lĩnh vực trọng điểm của Đảng, Nhà nước ta.
Thứ ba, tiếp tục làm tốt công tác thu thập thông tin, kết nối thị trường, kết nối cung – cầu hàng hóa giữa ta và các châu lục, quốc gia, doanh nghiệp. Từ đó, giúp doanh nghiệp trong nước điều chỉnh, xác định đúng chiến lược, kế hoạch sản xuất kinh doanh cho phù hợp nhu cầu của thị trường; chú ý kết nối doanh nghiệp trong và ngoài nước trong lĩnh vực cung ứng vật tư nguyên nhiên liệu, tiêu thụ sản phẩm có sẵn và phát triển sản phẩm mới theo nhu cầu, thị hiếu tiêu dùng.
Thứ tư, bằng mọi cách duy trì phát triển các thị trường truyền thống, mặt hàng truyền thống. Đồng thời nỗ lực tối đa để phát triển thị trường mới, mặt hàng mới (như các thị trường Tây Á, Nam Á, Châu Phi, Mỹ La tinh) để hàng Việt Nam vươn xa hơn, đáp ứng tốt hơn nhu cầu tiêu dùng thế giới.
Thứ năm, từ kinh nghiệm các nước sở tại và những phát kiến mới của mình, các cán bộ thuộc Cơ quan thương vụ Việt Nam tại nước ngoài tiếp tục có những đề xuất đổi mới trong hoạt động và thực thi các chính sách mới, giúp Việt Nam có những bứt phá ngoạn mục trong phát triển kinh tế xã hội, bảo đảm quốc phòng an ninh đất nước thời gian tới.
Thứ sáu, Bộ trưởng yêu cầu các cơ quan, đơn vị chức năng thuộc Bộ tăng cường sự phối hợp với các cơ quan thương vụ Việt Nam ở nước ngoài để hỗ trợ thực thi tốt hơn chức trách, nhiệm vụ của mình ngay cả trong hoạt động quản lý nội dung và mang tính nghiệp vụ. Đặc biệt, Vụ Chính sách thương mại đa biên, các Vụ thị trường tiếp tục nghiên cứu, tham mưu Lãnh đạo Bộ đàm phán, ký kết, thỏa thuận thương mại mới. Đồng thời, hợp tác chặt chẽ với các cơ quan chức năng thuộc các Bộ, ngành có liên quan như Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn để có thể khai thác tốt hơn hơn thế mạnh các mặt hàng, nhất là các mặt hàng nông, thủy sản, kể cả những mặt hàng nguyên liệu hay những mặt hàng đã qua chế biến. Bên cạnh đó, đề nghị các Hiệp hội, doanh nghiệp, địa phương… tăng cường cung cấp, trao đổi thông tin, hợp tác chặt chẽ với các cơ quan của Bộ để hoạt động có hiệu quả.
