Diễn biến của dịch bệnh Covid-19 tại Trung Quốc đã tác động đến kinh tế Việt Nam

KINH TẾ TRONG NƯỚC

Trong nửa đầu tháng 02/2020, tâm điểm của kinh tế trong nước là việc Nghị viện châu Âu (EP) đã chính thức phê chuẩn Hiệp định Thương mại tự do EU - Việt Nam vào ngày 12/02/2020 sau 12 năm đàm phán. Đây được kỳ vọng là bước ngoặt của kinh tế Việt Nam và là thời khắc lịch sử trong quan hệ giữa châu Âu - Việt Nam, mở ra một chương mới về tăng cường thương mại và đầu tư giữa hai phía. Quyết định phê chuẩn Hiệp định EVFTA và EVIPA thể hiện sự coi trọng, đánh giá cao của các nghị sĩ và các quốc gia thành viên EU về vai trò, vị thế của Việt Nam và quan hệ đối tác hợp tác toàn diện Việt Nam – EU.

Theo thỏa thuận trong EVFTA, Việt Nam sẽ giảm 65% thuế nhập khẩu đối với hàng EU xuất khẩu sang Việt Nam, và phần còn lại sẽ được xóa trong giai đoạn 10 năm. Theo chiều ngược lại, hơn 70% thuế quan của hàng Việt Nam sang EU được giảm ngay lập tức từ năm 2020 - thời điểm dự kiến EVFTA có hiệu lực, và phần còn lại sẽ được giảm tiếp theo lộ trình tối đa 7 năm.

Trong khi đó, EVIPA buộc hai bên đảm bảo an toàn cho tài sản và vốn của nhà đầu tư đối tác, thông qua cam kết đối xử công bằng, thỏa đáng, tự do chuyển vốn và lợi nhuận từ đầu tư ra nước ngoài, không trưng thu, quốc hữu hóa tài sản của nhà đầu tư mà không bồi thường thỏa đáng... Trong tranh chấp đầu tư, hai bên cũng sử dụng cơ chế giải quyết thường trực thay vì phương pháp tòa trọng tài trong từng trường hợp.

Theo lộ trình dự kiến, Chính phủ sẽ trình Chủ tịch nước để Chủ tịch nước xem xét việc trình Quốc hội phê chuẩn Hiệp định tại kỳ họp tháng 5/2020. Nếu Quốc hội thông qua vào cuối tháng 5 hoặc đầu tháng 6 thì dự kiến EVFTA có thể có hiệu lực rất sớm ngay từ đầu tháng 7/2020, sau khi hai phía thông báo cho nhau về việc đã hoàn tất thủ tục phê chuẩn.

Trong bối cảnh này, Bộ Công Thương xác định một trong những nhiệm vụ quan trọng thời gian tới là rà soát kế hoạch hành động và báo cáo Chính phủ để ngay sau khi Hiệp định EVFTA được Quốc hội thông qua thì Chương trình hành động cũng được ký, ban hành. Bên cạnh đó, Bộ Công Thương cũng đã chuẩn bị cùng các bộ, ngành khác rà soát, sửa đổi khung khổ luật pháp của Việt Nam cho phù hợp vì có nhiều điều khoản, nội dung trong các bộ luật và quy định luật pháp của Việt Nam cần được sửa đổi để tương thích với cam kết hội nhập, đồng thời để đảm bảo pháp lý trên phạm vi lãnh thổ Việt Nam.

Trong khi đó, diễn biến phức tạp của dịch bệnh Covid-19 tại Trung Quốc đã tác động không nhỏ đến kinh tế Việt Nam. Trước ảnh hưởng của dịch bệnh, trong những ngày đầu tháng 2/2020, nhiều cửa khẩu biên giới đã đóng cửa thông quan hàng hóa với Trung Quốc, phía đối tác Trung Quốc hủy nhiều đơn hàng, giảm thu mua khiến nhiều mặt hàng nông, thủy sản, chủ yếu là rau củ quả như dưa hấu, bí, khoai lang, thanh long… giảm giá mạnh. Để ứng phó kịp thời với tình hình trên, Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh đã ban hành chỉ thị yêu cầu tăng cường các giải pháp ứng phó với dịch bệnh. Trong đó, Vụ Thị trường trong nước được giao chủ trì tăng hoạt động kết nối cung cầu để đẩy mạnh tiêu thụ các mặt hàng tại thị trường trong nước, đặc biệt là tập trung hỗ trợ kết nối các mặt hàng nông thủy sản từ các tỉnh ĐBSCL. Vụ Thị trường ngoài nước và Cục Xuất nhập khẩu được chỉ thị đánh giá chính xác và toàn diện về tác động dịch bệnh đối với quan hệ thương mại hai chiều Việt Nam - Trung Quốc để có biện pháp giảm tối đa thiệt hại...

Ngoài ra, trong ngày 11/2/2020, Bộ Công Thương đã tổ chức cuộc họp nhằm kết nối các doanh nghiệp phân phối lớn với các địa phương để đẩy mạnh tiêu thụ các mặt hàng nông sản xuất khẩu.

KINH TẾ THẾ GIỚI
Trên thị trường thế giới, sự bùng phát của dịch viêm đường hô hấp cấp Covid-19 và những lo ngại về ảnh hưởng của dịch bệnh vẫn là yếu tố tác động lớn nhất đến kinh tế toàn cầu. Sau 2 ngày giảm tốc, dịch bệnh đã tăng mạnh trở lại khi riêng trong ngày 12/12 tại tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc ghi nhận tới 248 người tử vong và gần 15.000 ca nhiễm mới, tăng gần 10 lần so với con số của ngày trước đó, đồng thời lan ra 28 quốc gia và vùng lãnh thổ, với số người mắc bệnh và số ca tử vong không ngừng gia tăng. 

Trước diễn biến phức tạp của dịch bệnh, hầu hết các thị trường chứng khoán chủ chốt tiếp tục suy yếu, trong khi nhiều chuỗi cung ứng lớn của tất cả các loại hàng hóa, từ thực phẩm, thiết bị gia dụng đến ô tô và linh kiện điện tử đều bị gián đoạn. Trong khi đó, dầu mỏ là một trong các lĩnh vực chịu ảnh hưởng rõ nét nhất của dịch Covid-19 khi tiêu thụ dầu tại Trung Quốc chiếm gần một phần tư nhu cầu dầu mỏ toàn cầu. Giá dầu trên thị trường thế giới đã giảm đến mức thấp nhất kể từ cuối tháng 10/2019 trước lo ngại tăng trưởng kinh tế toàn cầu sẽ suy giảm khi nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới đang phải gánh chịu những hậu quả nặng nề từ đợt dịch bệnh này. Trong báo cáo mới nhất, cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA) dự kiến việc hạn chế đi lại để ứng phó dịch Covid-19, cùng với tình trạng tăng trưởng kinh tế chậm lại ở Trung Quốc, sẽ làm giảm nhu cầu dầu và giữ giá dầu thô dưới 60 USD/thùng trong nửa đầu năm 2020. Cùng với EIA, tuần qua Tổ chức Các nước Xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) cũng đã hạ dự báo mức tăng trưởng nhu cầu dầu mỏ toàn cầu trong năm 2020 xuống mức trung bình 29,3 triệu thùng/ngày, ít hơn 200.000 thùng/ngày so với dự báo trước đó.

Hiện chưa thể đánh giá hết các hệ quả của dịch bệnh đối với kinh tế toàn cầu do dịch bệnh chưa có dấu hiệu dừng lại. Tuy nhiên, nhiều định chế tài chính lớn bước đầu đã đưa ra một số đánh giá sơ bộ. Quỹ Tiền tệ Thế giới (IMF) tuần qua nhận định, tác động của dịch sẽ theo hình chữ V, với hoạt động kinh tế tại Trung Quốc sẽ phục hồi mạnh sau giai đoạn giảm sút mạnh, có nghĩa tác động của dịch bệnh đến kinh tế toàn cầu có thể nhẹ. IMF dự báo kinh tế Trung Quốc sẽ tăng trưởng 6% trong năm 2020, so với mức 10% năm 2003. Trong khi đó, Ngân hàng đầu tư đa quốc gia Goldman Sachs nhận định, dịch Covid-19 sẽ tác động “vừa phải” đến tăng trưởng kinh tế toàn cầu, kéo GDP trung bình toàn cầu năm 2020 sẽ giảm khoảng 0,1 - 0,2%.

Tại Trung Quốc, hoạt động kinh doanh tại một số khu vực dự kiến sẽ tiếp tục bị đình trệ bởi dịch Covid-19 và chưa rõ đến khi nào các hoạt động mới thực sự quay trở lại bình thường. Dịch bệnh đã có tác động bước đầu đến kinh tế Trung Quốc khi số liệu công bố trong tuần qua cho thấy, chỉ số giá tiêu dùng ở nước này trong tháng 1/2020 tăng mạnh 5,4%, cao hơn 0,9% so với tháng 12/2019, đánh dấu mức tăng cao nhất trong 8 năm qua của CPI tại Trung Quốc. Trong đó, giá thực phẩm tăng hơn 20,6% so với cùng kỳ năm 2019 và tăng 3,2% so với tháng 12/2019, góp vào mức tăng chung 4,1%. Dự báo, chỉ số CPI của Trung Quốc sẽ tăng mạnh vào tháng 2/2020 trong bối cảnh dịch bệnh chưa có dấu hiệu giảm, chuỗi cung ứng hàng hóa bị đứt đoạn vì dịch bệnh trong khi nguồn cung thịt lợn càng trở nên khan hiếm.

Tại Nhật Bản, hoạt động sản xuất của Nhật Bản trong tháng 1/2020 giảm tháng thứ 9 liên tiếp, do sản lượng và các đơn hàng mới giảm, cho thấy những căng thẳng kinh tế vẫn đang tiếp diễn. Chỉ số PMI ngành sản xuất của Nhật Bản trong tháng 1/2020 tiếp tục ở mức thấp với 48,8 điểm, đánh dấu tháng thứ 9 liên tiếp chỉ số này dưới ngưỡng 50 điểm, cho thấy chuỗi sụt giảm dài nhất kể từ tháng 2/2013 đến nay. Trong thời gian tới, hoạt động sản xuất của Nhật Bản dự kiến tiếp tục gặp nhiều khó khăn trước sự bùng phát của dịch bệnh tại Trung Quốc. Trung Quốc hiện là một trong những thị trường xuất khẩu hàng đầu của Nhật Bản, và nhiều công ty của Nhật Bản kết nối vững chắc trong chuỗi cung ứng của Trung Quốc.

Trong giai đoạn này, kinh tế Mỹ tiếp tục cho thấy vai trò là động lực tăng trưởng của kinh tế toàn cầu với những diễn biến tích cực trong hoạt động sản xuất và thị trường lao động. Theo báo cáo của Viện Quản lý nguồn cung Mỹ (ISM), chỉ số hoạt động chế tạo của nước này đã tăng lên 50,9 điểm trong tháng 1/2020, mức cao nhất kể từ tháng 7/2019 và cải thiện rất nhiều so với mức 47,8 điểm trong tháng 12/2019. Kết quả trên vượt xa so với dự báo đạt 48,5 điểm nhờ sự phục hồi của một số lĩnh vực chủ chốt. Trong 5 tháng trước đó, chỉ số này đã liên tục sụt giảm và nằm dưới ngưỡng 50 điểm trước những quan ngại về triển vọng tăng trưởng kinh tế toàn cầu và căng thẳng thương mại Mỹ - Trung Quốc. Lĩnh vực dịch vụ của Mỹ cũng ghi nhận diễn biến tích cực với chỉ số PMI ngành dịch vụ trong tháng 1/2020 theo tính toán của ISM đã tăng từ 54,9 điểm trong tháng trước lên 55,5 điểm. Ngoài ra, theo báo cáo mới nhất của Bộ Lao động Mỹ, nền kinh tế Mỹ đã phát triển vượt bậc so dự báo khi bổ sung 225 nghìn việc làm mới trong tháng 1/2020, cao hơn nhiều so với mức kỳ vọng 160 nghìn việc làm và cải thiện đáng kể so với mức 147 nghìn việc làm trong tháng 12/2019. Sự khởi đầu mạnh mẽ về số lượng việc làm mới ngay đầu năm 2020 được xem là một tín hiệu tích cực cho chiến dịch tái cử của Tổng thống Donald Trump.