CBAM - thách thức nhưng cũng là cơ hội chuyển đổi xanh đối với các doanh nghiệp xuất khẩu mặt hàng có lượng phát thải cao

Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của EU là quy định để đạt được mục tiêu trở thành lục địa trung hòa khí carbon vào năm 2050. Cơ chế này có tác động đến các doanh nghiệp sản xuất ở Việt Nam có hoạt động phát thải nhiều carbon. Theo quy định của EU, doanh nghiệp phải mua chứng chỉ CBAM để bù đắp lượng khí thải phát sinh trong quá trình sản xuất hàng hóa nhập khẩu vào thị trường này. Giá chứng chỉ phản ánh chênh lệch giữa Hệ thống Mua bán Phát thải của EU (EU ETS) và các cơ chế định giá carbon khác tại quốc gia xuất xứ (nếu có). Do đó, việc báo cáo lượng phát thải chính xác đóng vai trò quan trọng để tránh mua dư thừa chứng chỉ (sẽ không được hoàn lại sau một hạn mức nhất định).

Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) là một mức thuế nhập khẩu, được thiết kế để giảm lượng khí thải toàn cầu bằng cách buộc các nhà sản xuất ngoài EU phải chịu trách nhiệm về lượng khí nhà kính thải ra trong quá trình sản xuất hàng hóa được bán tại EU.

CBAM nhắm vào các ngành công nghiệp thâm dụng carbon và đảm bảo rằng những người nhập khẩu hàng hóa từ các ngành công nghiệp này phải trả mức giá carbon tương đương với mức giá của các nhà sản xuất châu Âu. Khi làm như vậy, CBAM khuyến khích các hoạt động sản xuất bền vững hơn trên toàn cầu và đảm bảo rằng các nhà sản xuất trong khu vực EU không bị bất lợi một cách bất công bởi các chính sách định giá carbon.

CBAM ban đầu sẽ áp dụng cho việc nhập khẩu một số hàng hóa nhất định và các tiền chất được chọn có nguy cơ rò rỉ carbon đáng kể khi sản xuất. Các lĩnh vực được đề cập trong giai đoạn đầu tiên của CBAM bao gồm xi măng, sắt và thép, nhôm, phân bón, điện và hydro. Đến năm 2030, phạm vi áp dụng của CBAM dự kiến ​​sẽ mở rộng tới tất cả các nhóm sản phẩm thuộc phạm vi của EU ETS và các sản phẩm có nguy cơ rò rỉ carbon, bao gồm: Dầu thô và các sản phẩm dầu mỏ; Hóa chất cơ bản vô cơ; Khí công nghiệp; Cao su tổng hợp; Kim loại màu.

CBAM hoạt động bằng cách yêu cầu các nhà nhập khẩu EU mua chứng chỉ carbon tương ứng với giá carbon sẽ được thanh toán nếu hàng hóa được sản xuất theo các quy tắc định giá carbon của EU. Giá của các chứng chỉ này được tính dựa trên giá đấu giá trung bình hàng tuần của các hạn ngạch EU ETS, được thể hiện bằng euro cho mỗi tấn CO2 thải ra. Các nhà nhập khẩu phải khai báo lượng khí thải được “nhúng” trong hàng nhập khẩu của họ và nộp số lượng chứng chỉ tương ứng mỗi năm. Nếu các nhà nhập khẩu có thể chứng minh rằng giá carbon đã được thanh toán trong quá trình sản xuất hàng nhập khẩu, số tiền tương ứng có thể được khấu trừ, ngăn ngừa tình trạng đánh thuế hai lần và đảm bảo tính công bằng trong hệ thống.

CBAM có liên kết chặt chẽ với Hệ thống giao dịch phát thải của EU (EU ETS), chương trình giao dịch phát thải quốc tế đầu tiên trên thế giới. EU ETS đặt ra mức giới hạn về lượng khí thải nhà kính có thể thải ra từ các cơ sở công nghiệp trong một số lĩnh vực nhất định. Các công ty phải mua hạn ngạch trên thị trường giao dịch ETS, mặc dù một số hạn ngạch miễn phí nhất định được phân phối để ngăn ngừa rò rỉ carbon. Theo thời gian, CBAM sẽ dần trở thành một giải pháp thay thế cho EU ETS, với số lượng hạn ngạch miễn phí cho tất cả các lĩnh vực đang giảm dần. Sự chuyển đổi này đảm bảo một cách tiếp cận toàn diện đối với giá carbon và củng cố cam kết của EU trong việc giảm phát thải khí nhà kính.

- Xem chi tiết tại đây;

 

Duy Tuấn (VITIC) thực hiện